Θυμός: Πώς να βάζεις όρια σε όσους σε εκνευρίζουν

Aναγνώστριά μας ρωτά: 

Γεια σας, η τοποθέτηση ορίων είναι κάτι που μου φαίνεται πολυ δυσκολο όπως περιγράφετε στο άρθρο και θα ήθελα να σας ρωτήσω πως μπορω να βαζω ορια στους αλλους όταν με παραβιάζουν και θεωρούν αυτονόητο οτι θα κάνω εκείνο που θέλουν, διότι πολλές φορές δε μιλάω και βρίσκομαι σε δυσάρεστες καταστάσεις πολύ συχνά ας πούμε μέσα σε μια παρέα ακολουθώ τους άλλους γιατί διστάζω να φέρω αντιρρήσεις ή ακόμα και στη δουλειά αναγκάζομαι να κάνω πράγματα παραπάνω όχι επειδή το θέλω αλλά επειδή με πιέζουν. Όλα αυτα προκαλουν νευρα καθημερινά και ήθελα να ρωτήσω αν και πως βάζουμε όρια στον κόσμο ειδικά αν διστάζουμε να είμαστε διεκδικητικοί πώς θα κάνουμε μια αρχή;

Στο ερώτημά σας απαντά ο ψυχολόγος - ομαδικός θεραπευτής Δημήτρης Κατσαρός. 

Αγαπητέ αναγνώστη:

 

Η τοποθέτηση ορίων όπως πολύ σωστά παρατηρήσατε είναι διαφορετική από την διατύπωσή τους. Η διαφορά μεταξύ των δύο είναι ανάλογη προς τη διαφορά "νομοθετικής" και "εκτελεστικής εξουσίας", ή "σεναριογραφίας" και "ηθοποιίας". Αφού οριστεί το πλαίσιο (χωροχρόνος-σκηνοθεσία) του ρόλου μας (σεναριογραφία), μετά πρέπει να μπούμε στον ρόλο και να τον υποδυθούμε (ηθοποιία). Αυτό που μας μπερδεύει ορισμένες φορές και δεν "υποδυόμαστε" το ρόλο αλλά "ταυτιζόμαστε" μ'αυτόν είναι το γεγονός πως είτε τον υποτιμούμε μπαίνοντας αυτοσχεδιαστικά μέσα του, είτε τον υπερεκτιμούμε και ζητούμε διαρκώς οδηγίες σταματώντας έτσι τη ροή του "έργου". Η υποτίμηση και η υπερεκτίμηση έχουν να κάνουν με τις φοβογόνες εμπειρίες μας, δηλαδή το παρελθόν μας. Παραδείγματος χάριν, αν εσείς μεγαλώσατε σε ένα περιβάλλον όπου υπήρχε ευαισθησία και σεβασμός στο άτομό σας και τα όρια αντοχής σας μάλλον δε χρειάστηκε ιδιαίτερη προσπάθεια εκ μέρους σας για να θέσετε τα όριά σας εφόσον αυτά έγιναν αποδεκτά και σεβαστά απ' τους οικείους σας χωρίς ιδιαίτερη συζήτηση.

 

Αυτό αν εκ μέρους σας θεωρήθηκε δεδομένο ίσως οδήγησε σε υπερεκτίμηση των δυνάμεών σας. Κι έτσι όταν "βγήκατε πρώτη φορά στον κόσμο" η εικόνα της αρμονίας και της μεγάλης δύναμης έσπασε με την πρώτη ή τη δεύτερη δυσκολία. Αυτό δεν είναι ούτε αφύσικο, ούτε παράξενο. Λέγεται "τραύμα" και είναι απαραίτητο για να ξεκινήσουμε να αφουγκραζόμαστε τους συνανθρώπους μας. Ένα αντίστροφο παράδειγμα είναι να προέρχεστε από ένα περιβάλλον όπου οι οικείοι σας υποτιμούσαν την ικανότητά σας να συνθέτετε και να αυτοσχεδιάζετε και σας έδιναν οδηγίες πριν προλάβετε να καταλάβετε ο,τιδήποτε. Έτσι σας οδήγησαν χωρίς να το ξέρετε σε μια πλαστή ανάγκη για αναζήτηση οδηγιών. Εδώ το "τραύμα" είναι επιβεβλημένο από το οικογενειακό περιβάλλον και οδηγεί στην ανημποριά του "χρόνιου τραυματία" που θέλει "το δεκανίκι" του.

 

Η υπερεκτίμηση και η υποτίμηση του εκάστοτε ρόλου μας, μας οδηγούν στο να μη γνωρίζουμε τα όριά μας. Τα όριά μας είναι πάντα οι προεκτάσεις του εαυτού, τα μέλη μας που μας συνδέουν με τον κόσμο και μας προστατεύουν απ' τις άκαιρες και αχρείαστες προσπάθειές του να "εισβάλει" καταχρηστικά μέσα μας. Ο βασικός λόγος που συνήθως δεν θέτουμε τα όριά μας είναι επειδή φανταζόμαστε πως αυτό που κάνουμε για τους άλλους δεν είναι τόσο σημαντικό αν δε διαρκέσει σε βάθος χρόνου. Παράλληλα αυτό που κάνουμε για μας είναι εξαιρετικά ενοχικό και "δε χρειάζεται να χορτάσουμε κι όλας... μη κακομάθουμε!". Ένας τρόπος να θέσετε τα όριά σας είναι να αντικαταστήσετε την απολογητική στάση, η οποία μεταφράζεται από τον άλλο ως ενοχή και τον κάνει να νιώθει ότι "έχει δίκιο εξ αρχής" με μια αιτιολογία που έχει να κάνει περισσότερο μ'αυτό που θέλετε: "Φεύγω ένα τέταρτο νωρίτερα γιατί κανόνισα με τα παιδιά να παίξω μπάλα σε 5x5". Κάντε δηλαδή το τεστ πραγματικότητας και δείτε πως η "κοινή γνώμη" (ο περίγυρός σας) αξιολογεί αυτό που θέλετε σε σχέση με την προσφορά σας. Συνήθως μ'αυτό τον τρόπο εξανεμίζεται η ενοχή και εγκαθίσταται ένα μπέρδεμα που έχει να κάνει με το "πως το βλέπει ο καθένας". Aυτό σε συνδυασμό με την τάση "να τους έχετε όλους ευχαριστημένους" συνοδεύεται πάντα από το θυμό που αναφέρετε. Μετά φεύγει κι αυτή η τάση, εγκαθίσταται η ηρεμία του εαυτού που "ξέρει τι θέλει", πόσο ρεαλιστικό είναι και αν/πως θα το επιδιώξει χωρίς να αμφιβάλλει, δηλαδή να νιώθει ενοχή.

πηγή